Gönül Dergisi | Kültür ve Medeniyet Dergisi Gönül Dergisi
Bihter Hanım, öncelikle Gönül Dergisi okuyucuları için kendinizden biraz bahseder misiniz? Kokuya olan merakınız nasıl başladı? Kokuyla tanıştıktan sonra neler değişti hayatınızda?
6 yaşında her şeyi koklama isteğimin ailemi panikletmesi üzerine ortaya çıktı. İnsanların saçlarını, oturdukları yerleri ve dahi bardaklarını koklamam ailemde endişe uyandırdı. Gerekli tetkikler yapılınca psikolojik bir sorun değil, sadece koku alma yeteneğiminim hassas olduğunu öğrenince ailem rahatladı. Ve o günden itibaren sürekli desteklediler. Normal hayatıma devam ettim, eğitimim psikoloji üzerine oldu. Özel sektörlerde yöneticilik yaptım. Hobi olarak devam eden heyecanlı bir iş sektör halini aldı.
Sizce, koku duyusunun insandaki karşılığı nedir? Koku olmasaydı hayatımız nasıl olurdu?
Koku alma hissi tüm duyu organlarımıza hükmeder aslında. Koku almıyorsanız yediklerinizin tadını alamazsınız. Grip olduğumuzda bunun örneğini yaşıyoruz. Koku alamazsak hayatî tehlike oluşturan birçok şeyi fark edemeyiz (yanık, duman, gaz, petrol vb.).
Koku dendiğinde ilk aklımıza gelenlerden biri şüphesiz parfümdür. Parfüm ve koku ilişkisinden bahsedebilir misiniz?
Koku, parfümü duyma eylemimizdir. Parfüm ile saf yağlar yani özler arasında fark vardır. Her ikisi de ayrı bir kültür ve tercihlere göre değişiyor. Parfümün kullanımı daha pratiktir. Yağlar ise yani esanslar, öz olduğu için parfüme göre daha kalıcı olabiliyor.
İnsanlar neden parfüm kullanma ihtiyacı duyarlar? Bunun psikolojik alt yapısı ne olabilir?
Güzel görünmek, güzel kokmak insanın doğasında var. Ve birçok zamanda ruh halimize göre koku seçiyoruz. Kaygılı ve endişeli bir ruh halimiz varsa daha narenciye daha fresh kokuları tercih ederken, hayal gücümüzü artırmak ve biraz daha maceracı olmaya ihtiyacımız varsa tatlı kokuları tercih edebiliyoruz.
Kendimize uygun doğru kokuyu ve parfümü seçerken hangi kriterleri göz önünde bulundurmalıyız?
Burun zevkimize göre koku seçiyoruz. Fakat ten onayı denen bir durum da söz konusu. Alacağımız her kokuyu önce tende denemeliyiz. Parfüm renge göre seçilmez, ten rengine göre parfüm seçimi yanlış olur. Ten rengi parfümün duruşunu belirleyen bir faktör değildir. Kokunun duruşunu ten salgımız belirler. Ten salgımızı da belirleyen tükettiğimiz besin değerleridir. Tükettiğimiz et, baharat, su, nikotin vb. bunları göz önünde bulundurarak parfümün duruşunu belirlemek adına sağ ve sol bilek içine birer adet parfüm sıkarak deneyebiliriz. Bir anda 2 taneden fazla parfümü denemek burnumuzu yoracak ve yanıltacaktır…
Parfümü en doğru şekilde nasıl kullanmalıyız?
Ofiste
Doğru parfümün kullanımının kişiyi psikolojik olarak olumlu etkilediğini biliyoruz. Bunlardan en başta geleni, parfüm kullanmanın özgüveni artıran bir etkisi olduğu. Özgüveni artıran ve moralin yükselmesini sağlayan doğru seçilmiş bir parfüm iş yerindeki performansı da olumlu bir şekilde etkiliyor. Tıpkı aromaterapi seanslarında olduğu gibi. Günlük hayatta da güzel bir şeyler koklamak insanın kendisini çok daha iyi hissetmesini sağlıyor. Yalnız burada kullandığınız parfümün çok kuvvetli olmamasına dikkat etmek gerek. İş yerinde kullanmak için en uygun olan hafif çiçek, meyve ve sabunsu kokular. Baharatlı ve iddialı kokular etrafımızdaki çalışma arkadaşlarımızı rahatsız edebilir ve baş ağrısı gibi durumları tetikleyebilir.
Sporda
Spor sırasında taze, canlandırıcı kokular kullanmak daha zinde ve enerjik olmanızı sağlar. Yapılan bir araştırmada; okyanus yosunu, yeşil limon, portakal, narenciye, incir yaprağı kokusunun temizliği ve ferahlığı simgelediğini belirtilmiş. Bunun diğer bir nedeni de vanilya ve lavanta gibi kokulara kıyasla ten üzerinden daha hızlı bir şekilde uçan limon kokusunun bu sırada tende bir serinlik hissi yaratması. İncir yaprağının kokusunun daha hızlı buharlaşmasının nedeniyse moleküler yoğunluk açısından diğer kokulardan daha hafif olması. Özellikle yaz aylarında bu kokular tercih edilebilir.
Gece
Gece için parfüm seçerken en ağır kokuları bile tercih etmek mümkün. Sebebine gelince, sabah saatlerinde çok daha hassas olan burun akşama doğru yorulur ve aldığı hafif kokuları çok net hissedemez. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir nokta var; eğer ölçüyü biraz fazla kaçırırsak etrafımızdakiler parfümle banyo yaptığımızı düşünüp bundan çok rahatsız olabilir. Peki, gece için hangi kokular daha uygun? Gece için en uygun kokular, baharatlı ve odunumsu, oryantal kokulardan tercih edilebilir. Örnek olarak; Oud, gül grubu, sandal, paçuli, sedir, karabiber, mum çiçeği, frezya, dark amber.
Parfüm seçerken nelere dikkat etmeliyiz?
• Parfüm denemek için en uygun zaman öğlen 13.00 ila 15.00 arasıdır; çünkü bu saatlerde koku alma duyusu güçlü çalışıyor. Ayrıca kış mevsiminde de -tabi burnumuz tıkalı değilse- yaz mevsimine göre daha güçlü koku alıyoruz. Dikkat ederseniz sıcak ülke insanları daha ağır kokuları tercih ederler. Sebebi ise sıcaktan yorulan burunları hafif kokuları iyi hissedemez.
• Parfümü sıktıktan sonra en az bir saat teninizde olgunlaşması için beklemeniz gerek. Bu zaman sırasında parfüm, teninizdeki koku molekülleri ile etkileşime girerek gerçek kokusunu verecektir. Ten onaylamadığı kokuyu çok çabuk uçurur. Bundan dolayı başkasına beğenerek aldığımız bir marka parfüm, onda durduğu gibi bizde durmaz. Burun zevkine dikkat ettiğimiz kadar tendeki duruşuna da önem vermeliyiz.
• Karttan ya da koku çubuğundan parfüm tercih etmeyin. Burnunuz beğenebilir ama ten onaylamadığında koku tende farklılık gösterebilir ve beğenerek aldığınız bir koku ilerleyen saatlerde hoşunuza gitmeyebilir.
• Parfüm denemeye gitmeden önce yediklerinize biraz dikkat etmeniz gerekiyor. Niye mi? Çünkü baharatlı, acı ve yağlı yiyecekler teninizin kimyasını biraz değiştiriyor; bu da parfümün kokusuna yansıyarak sizi yanıltabilir.
En önemli konu ise parfüm seçimi yaparken kahve koklamayın. Kahvenin yoğun bir aroması vardır. Parfüm seçerken farklı kokuları koklamaktan yorulan buruna, kahve gibi yoğun aroması olan bir madde koklatırsanız burun şoklanır ve beğenmeyeceği kokuyu bile netleştiremez.
Daha dayanıklı parfümler için püf noktaları nelerdir?
İyi parfümler de havayla temas ettikten sonra bozulabiliyor. Ama iyi baktıktan sonra parfümünüzün bir yıl ve on sekiz ay arası dayanmasını sağlayabilirsiniz.
• Dökme değil, spreyli şişeleri tercih edin. Bunun en önemli nedeni, ellerinizle temas eden parfümün bakterilere açık hale gelmesi ve daha kısa zamanda bozulması. Ayrıca spreyli parfümleri kullanması çok daha ekonomik.
Ama en kalıcı olan kokular yağ şeklinde olanlardır. Yani esanslar parfümün içinde uçuculuk gösterirken koku moleküllerini de uçurur. Dolayısı ile kalıcılığı azalır. Öz yağ denilen esanslar yani çiçek ve yaprak özlerinin tende kalıcılığı daha fazladır. Parfüm yapımında öz yağdan esanstan sadece %22 kullanılır, dolayısı ile kalıcılık bu orandadır.
• Işık, parfümün hem kokusunu hem de rengini bozan bir etken. Bu nedenle parfümü karanlık bir yerde ya da az güneş alan bir ortamda saklamak daha sağlıklı olacaktır.
• Sıcak ve nemli ortamlarıyla banyolar, parfümleri saklamak için pek de uygun mekânlar değiller. Buradaki sıcaklık ve nem, parfümlerin kısa zamanda bozulmalarına neden olabilir. Yatak odaları parfüm saklamak için çok daha uygun.
Tarihimizde tanınmış şahsiyetlere has kokular hazırladığınızı biliyoruz? Bunlara örnekler verebilir misiniz?
Hürrem Sultan: Hürrem Sultan’ın göz alıcı ve alabildiğine öz güvenli, şefkati, masumiyeti. İşte her koşulda zarafetini koruyan Hürrem Sultan. Portakal çiçeği ve karanfil, orkide, frezya, misk, gül, nilüfer ve daha nice güzel kokular…
Nurbanu Sultan: Nurbanu Sultan kokusu ile gençliğin sırrının keşfedileceği muhteşem kokusu ile yaban mersini içine işleyen portakal çiçeği ve kananganın eşliği ile mis ve beyaz çay ile de biraz yumuşatılarak hazırlandı.
Mimar Sinan: Koca Sinan, yüreğinde taşıdığı maneviyatı ile aklındaki ilmi, eserlerinde ebediyete taşıyan bir sanatçı; asırlardır gizemi çözülemeyen Mimar Sinan… Adına yakışan eser timsali bir koku. İçindekiler: Portakal, bergamot, çimen, amber, neroli, sandal.
Kanuni Sultan Süleyman: Herkesin hayran olduğu, farklı anlamlar yüklediği, yüzyıllardır milyonlarca kişinin bildiği bir isim. Her daim saygın her daim asil, yüzyıllardır sönmeyen güneş parlaklığında bir karakter, satensi bakışlarında adalet saçan, ebedi aşkı ile sıradışı bir saltanat süren, hâlâ anlaşılamayan lider zekâ. Adından bile öne geçen unvanı sonuna kadar hak eden KANUNİ…
Kokusunun içinde bulunan özler: Amber, sandal, Oud, misk, vanilya, mandalina safran gibi kıymetli özler. Kanuni Sultan Süleyman ve Parlak Zekâsı…
Fatih Sultan Mehmet Han: Asırlardır her ülkede her daim saygın, harikulade dahi, asil, esrarengiz, sınır tanımayan komutan. Hayaliyle azmini ve imanını birleştirmiş, Peygamber Efendimiz’in (sav) müjdesine mazhar olmuş, yeni bir çağ açan üstün bir lider. Dünya medeniyetine mâl olmuş kanunnamesi ile adalet timsali. Sonsuza kadar adından bahsettirecek olan manevi ruhlu sair demirci… Ne kadar şanslıyız ki Fatih Sultan Mehmet Han’ın ayak bastığı topraklarda nefes alıyor, onu hissedebiliyoruz. Atamızın sevdiği kokulardan ilham alarak günümüze uygun tasarladığımız kokunun içinde Misk-i oud portakal çiçeği, sandal, ıtır vb. daha nice eşsiz koku bileşenleri mevcuttur…
Kokuların etki ve özellikleri konusunda örnek verebilir misiniz?
Taif Gülü: Enerji dolu bir koku olduğu için çoğu insanın üzerinde canlandırıcı bir etkisi vardır. Yaydığı enerji her zaman size fayda sağlar ve olumsuzluklardan korur. Duygusal olarak dengeleyicidir. Depresif kişilerin enerjisini pozitife çevirir.
Açelya: Negatif enerjilerin oluşturduğu olumsuz duyguları yok eder… Uykuda veya uyanıldığında takılırsa, öfkeyi, sabırsızlığı ve kâbusları engeller.
Erik Çiçeği: Güçlü bir sezgi gücü verir. Telaşlı ruh halini, zihin dalgınlığını oluşturan olumsuz duygulanmaları, korkuları, endişeleri, kuruntuları, giderir; sevinç, memnuniyet, sevgi ve dostluk duyguları yerleştirir. Başkalarıyla daha kolay iletişim kurma, duygu ve düşünceleri doğru bir şekilde ifade edebilme yeteneğini artırır.
Ateş Çiçeği: İlahi bilgi ve sezgi özelliklerinin berraklığını ve algınızın gücünü artırarak daha berrak bir görüş ve zihin sağlar. Beyin fonksiyonlarını ve kişilikteki blokajı ortadan kaldırıcı cömertlik sağlar, düşünceleri netleştirir.
Beyaz Çay: Bulunduğu ortamı rahatlatır. Zihni açar ve dinginlik verir. Uykusuzluk çekenlere iyi gelir. Eğer uykusuzluk sorunu yaşıyorsanız, yatmadan önce bir süre bilek içine sürün. Sorununuzun nasıl düzeldiğini göreceksiniz. Diyet yapanların yardımcısıdır, dengeli beslenmeye yardımcı olur.
Beyaz Gül: Sinir sistemi üzerinde dengeleyici bir etkisi vardır. Kendini hafıza zayıflığı ya da zihin karışıklığı şeklinde gösteren zihinsel fonksiyon kaybı durumunda kullanılır.
Hamilelikte hem anne hem de bebeğin sağlığı için faydalıdır ve bu süreç içerisinde kullanılması özellikle önerilir.
Erguvan: Sosyal ortamlarda gereksinim duyulan serinkanlılık ve özgüven duygularını güçlendirir. Konuya yoğunlaşmaya ve konuşmaya yardımcı olur. Topluluk önünde yapılacak konuşmalarda duyulan heyecanı giderir.
Pembe Gül: Çocuklar için, özellikle yeni doğan bebekler ve anneleri için koruyucudur ve rahatlatıcıdır. Bebeğin sakin uyumasına yardımcı olur. Kalp çakrasının arınmasını ve dengelenmesini sağlar. Affetme ve merhamet çalışmalarında faydalıdır. Bilgelik enerjisini artırır. Hoşgörüyü çoğaltır. Güçlü enerjisi sayesinde ağrının olduğu bölgeyi rahatlatır. Kendinize güveninizi artırıcı etkisi olduğu için işte başarı sağlamanıza olumlu anlamda faydaları vardır.
Dark Amber: Çeşitli boyutlarıyla araştırılması gereken manevi bir kokudur. Koku olarak kullanıldığında, amberin psikolojik ve nörolojik tesirlerinin olduğu bilinmektedir.
Bulunduğu ortamlara uzak ve soğuk hissedenler için faydalıdır. Kendilerini aşırı eleştirenlere ve güvensiz olanlara kendine değer verme hissi sağlar ve kolay telaşlanan mizaçları yatıştırır. Endişe, depresyon, uykusuzluk ve şok durumlarında faydalıdır.
Misk-i: Bedeni kuvvetlendirir, temizler ve canlandırır. Cinsel enerjiyi ve duyarlılığı artırır. Yumurtalık üzerine sürüldüğünde, üreme gücünü artırma amacıyla kullanılır. Hafızayı güçlendirir. Hayal gücünü kuvvetlendirir. Heyecan ve boşluk duygularına kapıldığınızda dengenizi korumanıza yardımcı olur.
Sardunya: Sardunya, uzun süreli acı durumlarında ve bir şekilde geçmişe takılmış ya da orada kaybolmuş gibi görünen insanlarda faydalıdır.
İncir Yaprağı: Panik ve öfkeyi yatıştırır, depresyonda olanlara cesaret verir, zihni canlandırır, duygusal karışıklığı azaltır.
Kan Portakalı: Hafızayı güçlendirir. Dikkati artırır. Yapılan araştırma sonucu, sınav öncesi kullanıldığında fotografik hafıza oluşturuyor ve sınavda kullanıldığında hafızayı ve dikkati artırıp stresi azaltır.
Bizlere koku ile ilgili önerileriniz nelerdir?
Güzel kokmak farklı bir şeydir, kokudan psikolojik olarak faydalanmak farklı bir şeydir. Kendimizi iyi hissettiğimiz ve etrafı da rahatsız etmeyecek kokular seçelim.
